Phubbing
Phubbîng; peyveke piştî ku teknolojiyê di jiyana me de desthilatdarî çêkir di sala 2013î de hatiye afirandin. Bihevgîna van herdu peyvên îngilizî “phone” (telefon) û “snubbing” (kêmdîtin, ji mirovan neyê hesibandin) hatiye pê. Bi kurtebirî, eger însanê hember we bi we re napeyive û wextê ku peywendiyê bi we re danayine hingê ev tê wateya “phubbingê”, ji kesê vê yekê tevdigerîne re jî “phubber” tê gotin efenîm.
Di vê çerxa hemdem a niha de, rawestana li ser telefonê veguheriye nexweşiyeke girîng û berbiçav, lewma jî vê pênaseyê bal kişandiye û her weha tête belavkirin û di nava ferhengan de cihê xwe wergirtiye.
Wekî peyv phubbîng, di rewşên têkiliyên însanan yên fizîkî û civakî de, wekî fizîkî girêdayî civakê be û wekî hişmendî jî têkildarê teknolojiyên mobîlî be, bi vî hesabî dikare bête pênasekirin.
Di pênaseyê de jî tê famkirin ku, însan hebûn û heyîneke civakî ye, wextê ku tên nik hevûdu ji têkiliyên civakî tên bidûrxistin û dikevin nava cîhazên mobîlî û bi wan re dikevin tekildariyê, paşê jî ji însanên hember xwe û ji diyalogên wan wekî hişmendî di vî warî de ji wan bi dûr kevin, xwe ji wan kesên hember re bigire û bi demborî bi wan re têkiliya xwe qut bike.
Têkiliyên di kom û navkomî pêk tên de; ew kesên ku xwe li hember kesên din bi demborî û yan jî bi tevahî bêdeng dihêlin û xwe dixînin nava telefonê; ev kesên ku dixwazin bi wan re bipeyivin hest pê dikin ku ew kes ji wan re nerêzdariyê dikin, pey re bi hizra nehesibandinê dikarin dihizirin, ji ber vê yekê ye ku têkiliyên wekî heyîneke civakî însên dikare qels bibe.
Amerîkî ji bo vê rewşa hêrsê pêk tîne re, lîstikeke wekî çare “phone stacking” (serhevdana telefonan) afirandine. Wextê ku hevdîtinê li caféyê pêk tînin, wextê ku rûdinin ser xwarinxwarinê, hingê herkes telefona xwe datîne ser maseyê, kî pêşiyê xwe ranegire û rahêje telefona xwe heqê fatûrayê ew dide. Kî çiqas dikare xwe rabigire, ez nizanim.
Gelo hûn jî ji ber vê yekê eciz in yan na hûn jî yek ji wan phubberanan in?
Naxwe bi we meriv dewsa peyva “phubbîngê” bi Kurdî dikare bibêje çi? Kîjan peyvê û gotinê dikare bi kar bîne? Yê ku vî karî dike (phubber) meriv dikare bibêje çi?
Çavkanî: 1
Te dîsa mezgê min çirûsand, her bijî! ⚘🍁
Phubbing; teknolojinin hayatımızın her alanına nüfuz etmesiyle, 2013’te icat edilen bir terim. İngilizce ‘phone’ (telefon) ile ‘snubbing’ (hor görmek, adam yerine koymamak) kelimelerinden türetilmiş. Özetle, karşınızdaki insan sizinle konuşurken, cep telefonuyla oynuyorsa, sizi takmıyor, sallamıyorsa bunun adına “phubbing”, yapan kişiye ise “phubber” deniliyor efenim.
Modern zamanın önemli bir hastalığı haline dönüşen telefon bağımlılığına dikkat çeken bu tanım, gün geçtikçe yayılmakta ve sözlüklerde yerini almaya başlamaktadır.
Kavram olarak phubbing, insanların sosyal ve fiziksel olarak etkileşim içerisinde bulunduğu durumlarda, fiziksel olarak sosyal bağlam içerisinde yer alıp, zihinsel olarak mobil teknolojiler ile etkileşimi olarak tanımlanabilir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, sosyal bir varlık olan insanların, bir araya gelip etkileşimde bulunduğu durumlarda sosyal etkileşimden uzaklaşarak mobil cihazlar ile etkileşime geçmesi, karşısındaki kişilerle olan diyaloglarından uzaklaşarak zihinsel olarak bağlamdan kopması, diğer birey ya da bireylerle iletişimini geçici ya da kalıcı olarak kapatmasıdır.
Grup ve grup içi etkileşimlerinde; iletişime kalıcı ya da geçici kendisini kapatan bireyler karşısında diğer bireyler; kendilerine değer verilmediğini, saygısızlığa uğradıklarını, kötü davranışa maruz kaldıklarını, dikkate alınmadıklarını düşünülebilmekte ve sosyal bir varlık olan insanların birbirleri arasındaki bağları zayıflatabilmektedir.
Amerikalılar bu sinir bozucu duruma çare olarak “phone stacking” (telefon yığma) diye bir oyun icat etmişler. Bir kafede buluştuklarında, yemeğe oturduklarında, herkes telefonunu masanın ortasına bırakıyor, elini ilk kim telefonuna atarsa, faturayı da o ödüyormuş. Kimler kendini ne kadar tutabilir, bilemiyorum.
Siz de bu durumdan muzdarip misiniz ya da siz de bir phubber misiniz?
Peki sizce Kürtçe “phubbing” yerine ne denilebilir? Hangi kelimeyi ya da kavramı kullanabiliriz? Bunu yapan kişiye (phubber) ne denilebilir?
Bir sey cikacak mi merakla bekliyorum
Vay be arkadaşlarımın yaptığı kabalığın bir adı varmış!
Fikir: MIRIYÊ TELEFONÊ
Hema öylelerine xwedê belaya xwe bidê te denir
Mantel : manyaxê telefonê
dinya nedîtî denir
Pevîn û pevîndar.
Ne’letfoon
Banekîyê têlefonê
Böyleleri insanı kanser ediyor gerçekten. Yeni bir kelime öğrendik, teşekkürler Salomecim.
Salomê naçizane önerim
telkor ! :))
Necat Zivingî
Nivîseke gelek xweş e. Lê ji navlêkirinê zêdetir, vê pirsê heşê min mijûl kir: gelo çima ji ciyê ku em bi yê/a cem xwe re dema xwe parvekin, em bi pey xeyalekê dikevin? Mîna ‘mekîneya zêrger’an em telefonê bi destê xwe digrin, li ‘zêran’ digerin. Yan jî em hinekên ku em wan nabînin, tercîhî yên cem xwe dikin? Bi ya min ên cem me jî dikarin ji xwe bipirsin vê yekê 🙂
Silav û rêz Salome giyan.