Eros û Psyche
Eros, di nava Mîtologiya Yewnanî de Xwedawendê di navîna du karakteran de têkilîdanînê ye, ew xwedankerameteke wisa ye ku, bêhemdî hêçketinekê pêk tîne û ew karakter dibin dilketiyên hev. Eros gelek caran bi xwe re tîr û kevanê digerîne. Tîr ji me re ne bes e, min keleş daye destan.
Li gor efsaneya ku tê qalkirinê Eros, ji bo alîkariya xebatên diya xwe yên Xwedawendîtiyê û entrîkayên wê bike, li cem xwe hilaniye. Kî dê bibe diya wî, beriya niha min ji we re behs kiribû. Afrodît. Anihaaa, sê keçên xweşik ên Keyê Mîlet hene. Lê belê keça sêyemîn ango Psyche (Rih) a herî xweşik a van xwişkan e. Tew di ser de zanista derûniyê yanî psîkolojî -nav û çavkaniya Psyche- xwe ji vî navî hildide. Pysche tu carî nikare bizewice, ji lew re tu kes newêre ku bi keçeke ewçend xweşik re bizewice.
Psyche ewqas xweşik e ku gel mehtê dimîne û dev ji çûna mabeta Afrodîtê berdide, wê ji bîr dike. Afrodît di rewşeke weha de helbet bi çolan dikeve, çavên wê bar nabin. Tavilê bang li kurê xwe Eros dike û ji wî re emr dike û dixwaze bi tîran wê bike dilketiyê zilamekî nelihevhatîtirîn ê dinyayê. Lê belê ev plana Afrodîtê li hevûdu nayê. Kêliya ku Psyche bi tevahiya xweşikahiya xwe derdikeve hember wî, hingê Eros dibe dilketiyê Psycheyê.
Eros digel bayê ku guveguvê dike keçikê hildigire û dibe qesra xeyalan. Eros rasteqîniya nasnameya xwe û kesayetiya xwe vedişêre û rabera wê nake. Qedexekirinê tîne find, qendîl û lampeyên nava qesrê. Ji ber ku ew bi xwe Xwedawendekî bipêbask e lê belê Psyche jî fanî. Ji ber vê yekê, ew û hezkiriya xwe di şevereşê de xwe pev digihînin. Psyche bi vê qayîl dibe û dibe evîndarê wî.
Rojek ji rojan xwişkên wê tên qesrê ji bo seredana Pyschê. Çavên xwişkên wê li xweşikahiya qesrê, îhtîşam û aramiya li gel qerwaşeyan bar nabin. Ji ber vê çavnebariyê xwişkên wê, wê dielimînin, dibêjin wê ku “ya eger mêrê te neçeleng û cinawir be?” da ku bikeve canê wî. Şevekê Psyche qendîlekê bi dest dixîne û bi dizîka ronahiya wê direşîne ser rûyê Erosê razayî. Ev kurê Afrodîtê ye, tew dibe neçeleng? Welê ye ku Psycheya bimehtbûnekê li rûyê Eros mêze dike, diliopeke qendîlê, ji qendîlê diçilke ser rûyê Eros, hingê ew hişyar dibe.
Erosê ku biholbûnekê tê ser hişê xwe, li ber vê bêpêbaweriya hezkiriya xwe dikeve û dilê wî pê diêşe û pêbaskên xwe diçirpîne, difirre û qesrê diterikîne. Psyche ji ber keserê diteqe, li ber vê azarê nikare ber xwe bide û xwe diavêje nava royekê lê belê pêlên royê nikarin bidin xatirê wê û pê re wê dipengizînin peravê. Ji wê rojê û pê ve destpêkirina lêgerîna Psyche ango Ruh, li Eros, ango li evînê li tevahiya dinyayê dike.
Di çareya talîn de Psyche diçe ber deriyê diya Eros, Afrodîtê, ji bo alîkariyê xwe diavêje pêşa wê da ku evîndarê xwe bi cih bike. Afrodît jixwe çavnebar, silbûyî û hêrstijî ye. Ma qet demildest wê dibexşîne? Bêwîjdanê gelek gelek spartekan dispêre Psycheyê. Di sparteka dawiyê de jî ew emr dike da ku wê bişîne Welatê Faniyan Hadesê, ji wir jî biçe Qutiya Phersephoneyê bîne. Psyche diçe lê bi şikbariya xwe nikare û di nîvê rê de bi wê meraqê qutiyê vedike.
Yanî tu çima qutiya Xwedawendê Binerdê vedikî? Efeeeem, di nava qutiyê de xeweke ji xeweke mirinê girantir e dihewe û hingê Psyche bi wê xewê dixewe. Eros vê yekê dibîne û paşê li ber ranebûna ji xewê ya Psycheyê dikeve, ditirse. Di guhên hezkiriya xwe ya ku ew di xew de ye bi dengekî qels welê dibêje “ji bo hezkirina ji te, xwebûna te û xwebaweriya te qîm dikir, çi diviya bawerîpêneanîna vê pêbaweriyê, hewce dike ku ji bo hilberîna şikestina vê pêbaweriyê em xwe welê heba bikin, eziyetê bikêşin?”
Paşê Eros ji bo ku hezkiriya wî ji xewê hişyar bibe xwe diavêje bextê diya xwe û Zeûs. Gunehê wan bi Eros tê. Zeus nemiriya ruhiyeta xwe berdide nava ruhê Psycheyê. Psyche nemir e, yanî namire êdî û li pey hezarûyek mucadeleyê xwe bi hezkiriyê xwe gihandiye.
Happy end û xilas.
Eros, Yunan mitolojisinin herhangi iki karakteri arasında çekimi ansızın oluşturup, pat diye aşık edebilen aşk tanrısıdır. Eros genelde elinde ok ve yay taşır. Bizi ok kurtarmaz, ben keleş verdim eline.
Efsaneye göre Eros annesinin bütün tanrısal işlerine ve entrikalarına yardımcı olmak icin hep yanında bulunurmuş. Annesi kim olacak, daha önce anlattım Aphrodit. Şimdiiii, Milet kralının üç güzel kızı vardır, fakat üçüncü kızı Psyche (Ruh) kardeşlerin en güzelidir. Hatta ruh bilimi (psikoloji) kökenini Psyche’den alır. Psyche bir türlü evlenemez, çünkü hiç kimse bu kadar güzel bir kızla evlenmeye cesaret edemez.
Halk Psyche’nin güzelliğine kendini o kadar kaptırır ki; tanrıça Afrodit’i unutup, tapınağına gitmez olurlar. Afrodit bu duruma çıldırır tabii, çok kıskanır. Hemen oğlu Eros’u çağırır ve Psyche’yi aşk oklarıyla dünyadaki en çirkin yaratığa aşık etmesini emreder. Afrodit’in planı tutmaz. Psyche tüm güzelliği ile Eros’un önünde belirdiği an Eros kıza aşık olur.
Esen rüzgarla birlikte kızı alıp düş sarayına götürür. Eros kimliğini Psyche’den saklar ve ona yüzünü göstermez. Sarayda, mum, kandil, lamba olmasını yasaklar. Çünkü kendisi kanatlı bir Tanrı, Pysche ise bir ölümlüdür. Bu yüzden, sadece gece karanlıkta gidip sevgilisi ile birlikte olur. Pysche kabul eder, çok seviyordur.
Bir gün ablaları Pysche’yi sarayda ziyarete gelir. Phsyce’nin yaşadığı sarayın güzelliğini ve hizmetkârlar eşliğinde sürdürdüğü lüks hayatı kıskanan kardeşleri, ya kocan çirkinse ya canavarsa diyerek onu dolduruşa getirip içine kurt düşürür. Gizlice bir kandil bulan Phsyce, gece Eros uyurken kandili yakıp, görebilmek için onun yüzüne tutar. Aphrodite’nin oğlu bu, cirkin olur mu? Ne var ki hayranlıkla yüzüne bakarken eriyen kandilden damlayan bir damla, uyuyan Erosun yüzüne düşer ve uyanır.
Sıçrayarak uyanan Eros, sevdiğinin güvensizliğine çok sinirlenir ve kırgın bir şekilde kanatlarını açıp uçarak sarayı terk eder. Phsyce üzüntüden kahrolur, acıya dayanamayarak kendini bir nehre atar ama dalgalar güzelliğine kıyamaz ve onu kıyıya geri bırakırlar. O günden sonra, Pysche yani Ruh, Erosu, yani Aşkı bulmak için bütün dünyayı dolaşmaya başlar.
Son çare Eros’un annesi Afrodit’e gider, yardım için yalvarır, Aşk’ını bulsun diye. Afrodit zaten kıskanç, kızgın, hınç dolu, hemen onu affeder mi? Bir sürü görev verir vicdansız. En son görevinde, ölülerin ülkesi Hades’e gitmesini, oradan Phersephone’nin kutusunu alıp gelmesini emretmiştir. Psyche gider ama yine merakına yenik düşüp aldığı kutuyu yolda açar.
Yeraltı Tanrıçasının kutusunu neden açıyorsun yani? Efem, kutuda, ölüm uykusu kadar derin bir uyku vardır ve Phsyce orada uykuya dalar. Eros, bunu görür ya sevdiğim bir daha hiç uyanmazsa diye korkar. Uykudaki sevdiğinin kulağına şöyle der, çok manidar: ”Seni sevmeme ve güvenmeme sadece kendin olman yetmişken, ne gerek vardı, bu güveni yıkıp, yıkılan güveni kazanmak için bu kadar eziyet çekmeye?”
Sonra, Eros, sevdiği ölüm uykusundan uyansın diye Zeus’a ve annesine yalvarır. Insafa gelirler, Zeus Pysche’ye ölümsüz ruhundan üfler. Artık Phsyce yani Ruh ölümlü değil, ölümsüzdür ve Eros’a yani Aşka binbir mücadele sonunda kavuşmuştur.
Eros bûye bela serê me 😄😄
Ayyyy o kadar güzel bir hikaye ki çok duygusal bir yapım olduğu için sonlara doğru yutkunamadım. Keşke hikayelerin sonu hep böyle mutlu bitse. Ah be Eros beni bul yiğidim. Böylesi güzel bir hikayeyi bizimle paylaştığın için sonsuz teşekkürler salome :)))
zdcvzxv