The Sacrifice of Iphigenia (Qurbankirina Iphigenia), François Perrier
Iphigenia; Di Mîtolojiya kevnare ya Yewnanî de, keça Keye Agamemnon û Keybanû Clytemnestra (Klytaimestra) ye. Li gor efsaneyê ji bo dagirkirina Truvayê, Agamemnon bi keştiyên baxêlî bi rê dikeve. Wextê ku nêzîkahî ku derdora Aulis dike, yekcar ba radiweste û keştî bêliv dimînin û nikarin tevbigerin.
Li gor gotinên tên kirin, Xwedawend tev naxwazin ku Agamemnon bibe pêşengê giştî yê artêşê. Ji ber ku rojekê, Agamemnon derdikeve nêçîrê hingê xezala pîroz a Artemis bêhemdî dikuje. Agamemnon bi Kahkhasê Kahîn re dişêwire. Kahkhas radigihîne û dibêje heke gotinên ha rast bin hingê çi destê min were ez dê bikim. Kahkhasê Kahîn hest bi kehanetekê dike; Agamemnon, tiştê herî zêde yê ku Artemis jê hez dike, ji dest wî girtiye. Xwedawend jî li hember vê yekê tiştê ku keye pir jê hez dike arezû dike û jê dixwaze: Keça wî. Heke keça xwe ya delal İphigeniayê ji bo Artemis qurban bike, hingê dê ba rabe û xêlî bi bayê werin dagirtin û her weha keştî dê bi rê kevin.
Anselm Feuerbach, Iphigenie
Agamemnon hûr û kûr li ser vê yekê dihizire. Dagirkirina Truvayê êdî bûye mijara man û nemanê. Lê helbet qurbankirina keçekê jî ji bo bavekî ne karekî hewçend hêsan e. Dawiya dawîn, xebatparêzî vê yekê têk dibe û biryara qurbankirina keça xwe dide. Agamemnon ji jina xwe re “Min ji İphigeniayê re mêrekî çê dît, ez ê wê bizewicînim.” welê dibêje. Keça xwe digire cem xwe û wê dibe perestgehê. İphigenia hest pê dike da ew ê bizewice, bivirê celad bi ser stûyê wê de dikeve û serî ji laşê vediqete û li bin guhê erdê dikeve.
Piştî ku İphigenia tê qurbankirin hingê rengê heyamê diguhere. Keştî ji Aulis vediqetin û Truva tê dagirkirin. Wextê ku Agamemnon bi awayekî serfiraz vedigere welatê xwe, hingê jina wî ji bo tolhildana keça xwe li hêviya bavê keçkuj e. Klytemnestra pismamê Agamemnon, Aegisthus ji rê derxistiye û ew xapandiye. Rojekê Agamemnon bi jineke dîtir vedigere qesrê, Klytemnestra êdî tê dawiya çîrokê. Li pey vegera Keye şevekê bi şûn de, Klytemnestra û Aegisthus hevkariyê dikin û bi lêdana kêran Agamemnon dikuje. Klytemnestra tola keça xwe hilaniye û mêre xwe kuştiye. Ev keresat welê bi dawî nabe. Birayê İphigenia Orestes jî ji bo tolhildana bavê xwe diya xwe dikuje.
Li gor rîwayetekê jî, Artemis, beriya kêliya ku İphigenia bikuje bêyî nîşanê tu kesî bide, dewsa İphigeniayê xezalekê dide qurbankirin. Paşê jî wê dike Rahîbeya perestgeha Artemisê û wê efû dike. Tabloya bi navê The Sacrifice of Iphigenia ya François Perrier ji me re qala vê serbûriyê dike. Em li asîman, tevî xezalekê Artemisê dibînin. Ev yek dikare bi du awayî were şîrovekirin. Ya pêşîn ew e ku, têkilîdanîna Xezal a bi Xwedawend re ye, yek ji ajala herî nêzîk e, ji ber sembolîzmê di vê kompozisyonê de cih digire. Şîroveyeke din, xwe dispêre versiyonên dîtir ên mîtê. Li vir Artemis, İphigeniayê beriya keliya ku qurban bike wê rizgar dike û di dewsa wê de xezalekê diyarî Agamemnon dike. Em di vir de Agamemnon bi tevî taca zêrîn dibînin ku ew qurbangehê bi tiliya xwe nîşan dide.
Li ser çokên wî jineke duakar a ku ji bo Xwedawend dua dike heye, ev jin diya İphigeniayê, Clytemnestra ye. Di navberên hewran de rûyên ba pif dikin ên wê çaxa ku İphigenia dibe qurban, tên xuyakirin. Di navberên hewran de li gel rûyê ku wê çaxa İphigenia tê qurbankirin, ji bilî vê, şahîrê Yewnana Kevnare, Euripides, şahîrê Fransî Racine, şahîrê Alemanî Goethe, wan her yekî, li ser navê İphigeniayê trajediyek nivîsandiye. Bestekarê Aleman ê navdar Gluck jî ev efsane veguhestiye operayê.
Min bi nefesekê xwend, heya dawiyê 🙂
Min bi nefesekê xwend, heya dawiyê 🙂
Iphigenia’nın Kurban Edilişi
İphigenia; Eski Yunan mitolojisinde Kral Agamemnon‘ la Kraliçe Clytemnestra (Klytaimestra) ’nın kızıdır. Efsaneye göre Truva’yı istilâ etmek üzere yelkenli gemilerle yola çıkan Agamemnon, Aulis yakınlarına geldiği sırada, birdenbire rüzgâr kesilir, gemiler hareket edemez olur.
Söylentilere göre tanrılar ordunun başında Agamemnon’un olmasını istememektedir. Çünkü Agamemnon bir gün avdayken yanlışıkla Artemis’in kutsal geyiğini öldürmüştür. Agamemnon Kahin Kahkhas’a danışır ve eğer söylentiler doğruysa elinden gelen bütün fedakarlıkları yapacağını söyler. Kahin Kahkhas bir kehanette bulunmuştur; Agamemnon Artemis’in en sevdiği şeyi almıştır, tanrıça ise karşılığında kralın en sevdiği şeyi istemektedir: kızını… Güzel kızı İphigenia’yı Tanrı Artemis’e kurban ederse rüzgâr çıkacak, gemiler ilerleyecektir.
Agamemnon, uzun uzun düşünür. Truva’yı almak bir şeref meselesidir, ancak kızını da Tanrı’ya kurban etmek bir baba için kolay bir iş değildir. Sonunda, görev aşkı üstün gelir. Agamemnon karısına İphgenia’ya iyi bir kısmet bulduğunu, onu evlendireceğini söyleyerek kızını alır, tapınağa götürür. İphigenia evleneceğini sanırken cellâdın satırı kızın başını gövdesinden ayırır.
İphigenia kurban edildikten sonra hava değişir, gemiler Aulis’ten ayrılır, Truva istilâ edilir. Agamemnon, muzaffer bir komutan olarak yurduna dönünce karısı katil babadan öç almak için sabırsızlanmaktadır. Klytemnestra Agamemnon’un kuzeni olan Aegisthus’u baştan çıkarmıştır, Agamemnon bir gün saraya başka bir kadınla döndüğünde Klytemnestra artık sınır noktasına gelmiştir. Kralın dönüşünün ertesi gecesi Aegisthus ile birlikte giriştiği yolda Agamemnon’u bir hançerle defalarca kez bıçaklayarak öldürür. Klytaimestra kızının öcünü alınış, kocasını öldürmüştür. Facia bu kadarla da bitmez. İphigenia’nın ağabeysi Orestes de babasının öcünü almak için, annesini öldürür.
Bir rivayete göre de Artemis, İphigenia’ya acıdığı için son anda kimseye göstermeden onun yerine dişi bir geyik kurban ettirmiş, sonrasında ise onu Artemis tapınağına rahibe yaparak canını bağışlamıştır.
François Perrier’in The Sacrifice of Iphigenia adlı tablosu bizlere bu hikayeyi anlatıyor. Gökyüzünde tanrıça Artemis’i bir geyikle görüyoruz, bu iki şekilde yorumlanabilir. İlk olarak, geyik, tanrıça ile ilişkilendirilen en önemli hayvanlardan biri olduğu için sembolizm nedeniyle kompozisyonda yer almaktadır. Başka bir yorum, mitin söz ettiğim farklı versiyonlarına dayanır; burada Artemis, Iphigenia’yı kurban edilmeden saniyeler önce kurtarır ve onun yerine Agamemnon’a bir geyik verir.
Agamemnon’u altın tacıyla parmağını sunağı işaret ederken görüyoruz. Dizlerinin üzerinde tanrıçaya dua eden bir kadın var, bu İphigenia’nın annesi Clytemnestra. Bulutların arasından İphigenia’nın kurban edilmesiyle birlikte rüzgar üfleyen yüzler var.
Ayrıca, Eski Yunanlı şair Euripides, Fransız şairi Racine, Alman şairi Goethe birer İphigenia trajedisi yazmışlardır. Ünlü Alman bestecisi Gluck da bu efsaneyi opera haline getirmiştir
harika… Ellerine sağlık.
Erê ji hemiyê bigere, çi li Aegisthus (Behlûlyus) ketiye tevlî mijarê dibe. K.rê wî li ser milê digere û û bi cih de li jinmama badikeve. Hêja ye ev mesele bibe rêzefîlm jî: Ag-i Memnun.
Bazı mitolojik hikayeleri okumak vardır, birde senden okumak vardır arada uçurum var:) emeğine sağlık..
Sihet xweş 👍🍀🙏♥️